Dachauherdenking

Dachauherdenking 20 april 2024

Zaterdag 20 april 2024 zal voor de 79e keer de bevrijding van het concentratiekamp Dachau worden herdacht. Ieder jaar gedenken de Nederlandse nabestaanden van oud-gevangenen van concentratiekamp Dachau de bevrijding van het kamp door Amerikaanse eenheden op 29 april 1945.

Bij het Dachau monument wordt gesproken door Sybrand van Haersma Buma, kleinzoon van de in concentratiekamp Neuengamme overleden verzetsman en burgemeester van Wymbritseradiel, Sybrand Marinus van Haersma Buma. Tweede spreker bij het Dachau monument is Berend Katz, achterkleinkind van verzetsman uit Dordrecht Gommair van Eijsden. Zijn overgrootvader overleed in concentratiekamp Dachau. Berend Katz maakte de documentaire “De reis van Van Eijsden”.

Bij aanvang van de plechtigheid zullen Wimar Jaeger (voorzitter van het Nederlands Dachau Comité) en Thom Klück (voorzitter van de Vriendenkring Neuengamme) kort spreken over de noodzaak van herdenken en de samenwerking tussen beide organisaties. Die samenwerking is gericht op de lessen van de oorlog voor het heden en de toekomst.

Vorig jaar opende de voorzitter van het Nederlands Dachau Comité de herdenking met twee vragen:

Waarom staan we hier nog, terwijl er geen Nederlandse oud-gevangenen meer zijn, die hun voor ons onvoorstelbare ervaringen in Dachau met ons kunnen delen?
Waarom zouden we dit ieder jaar moeten blijven doen?

Eind april 1946 zou niemand zich dit hebben afgevraagd. En in de lange traditie van jaarlijkse herdenkingen was er ook altijd die vanzelfsprekendheid: het eren van de slachtoffers, diegenen die hun leven hebben gegeven. De nationale Dachau herdenking kreeg eind 1996 een vaste locatie in het Amsterdamse Bos bij een eigen monument. Nog steeds staan we stil bij de slachtoffers, we herdenken hen. Maar we herinneren hen ook, onder andere door verhalen van hun kinderen en kleinkinderen. Persoonlijke verhalen die voor lotgenoten vaak heel erg herkenbaar zijn. Dat maakt onze herdenking intiem, uit hart en ziel.

Praktische informatie

Vanaf 11.00 uur is er een informele ontvangst met een kopje koffie bij De Boswinkel (aan de overkant van de grote parkeerplaats bij Grand Café De Bosbaan, Bosbaanweg 1750, 1182 DA Amstelveen). Omstreeks 11.45 uur wordt u verzocht plaats te nemen op de banken bij het monument. De ceremonie begint om 12.00 uur en eindigt rond 13.30 uur.

Hoewel u altijd welkom bent om de Dachauherdenking bij te wonen, zou het ons helpen als u uw aanwezigheid kan doorgeven aan nederlandsdachaucomite@gmail.com.

nieuwsbrief kopie.pdf

Een gedenkteken in het Amsterdamse bos

Ter nagedachtenis aan hun in het kamp omgekomen vrienden richtten de Nederlandse Oud-Dachauers ruim 50 jaar na de bevrijding van het kamp een monument op. Van meet af aan was één van de uitgangspunten dat het in Amsterdam moest komen te staan, de hoofdstad van ons land. Er is tenslotte een prachtige plek gevonden in het Amsterdamse Bos, recht tegenover de tribune van de roeibaan. Het is een indrukwekkend monument dat dubbel en dwars verdient eens bezocht te worden.

Toen iemand eens de vraag stelde:”Waar staat het Dachaumonument eigenlijk?”, toen was het antwoord:”Het monument staat niet, het ligt.”En zo is het, het monument ligt: Een zestig meter lange straatweg van Belgische blauwsteen; 2.35 meter breed, met links en rechts een hoge bomenrij. Zoals in Dachau zelf. Daar staan hoge populieren langs de Lagerstrasse. Hier is het een strak geschoren taxushaag, 3.5 meter hoog, die in de loop der jaren zal moeten opgroeien tot een hoogte van vijf meter.

In deze straat zijn de namen gehouwen van vijfhonderd concentratiekampen en buitencommando’s. Alleen de belangrijkste want het waren er in werkelijkheid een stuk meer. De ontwerper van dit gedenkteken is de beeldende kunstenaar Niek Kemps. Hij ontwierp een gedenkteken om doorheen te lopen. De vloer van het looppad is ongelijk, in het midden iets verhoogd; herinnert daardoor aan de moeilijkheden die de gevangenen in de concentratiekampen met lopen hadden. Ongelijke wegen, ondeugdelijk schoeisel.

Vanaf het eerste begin heeft iedereen zich aan deze uitgangspunten gehouden. Als eersten Prins Bernhard en Prinses Juliana tijdens de openingsplechtigheid op 3 december 1996. Daarna hebben de andere aanwezigen het monument doorlopen, 60 meter heen, 60 meter terug. Al lopend over de blauwe stoep leest men de namen van de verschrikkelijke oorden die hier in herinnering worden gebracht.

De kinderen van de Merkelbachschool uit Amsterdam, die het gedenkteken heeft geadopteerd, staan ieder jaar tijdens de herdenkingsplechtigheid bij de ingang van het monument en reiken iedereen die het monument betreedt een bloem aan. Hier is spontaan een traditie ontstaan; iedereen steekt gaandeweg zijn bloem links en rechts in de strenge haag. Kleurtjes die deze donkergroene muren verlevendigen, evenzovele kleine eerbewijzen aan degenen die niet meer zijn thuisgekomen. Tijdens de Dachaureünie in april 1997, na al die jaren voor de eerste maal bij het eigen monument, werd deze traditie niet alleen voortgezet, hij werd verder uitgebouwd. Er is een volgorde ontstaan in degenen die door het monument lopen. De oud-Dachauers gaan voorop; stuk voor stuk, als ware het een appèl worden hun namen afgeroepen. Na hen volgen in willekeurige volgorde de nabestaanden en de genodigden. Eén voor één, een bloem in de hand betreedt men het monument. Als laatsten worden de andere aanwezigen uitgenodigd hen te volgen, politiemannen, orkestleden, maar ook het aanwezige publiek. Iedereen is welkom in het Dachaumonument.

In 2020 en 2021 heeft de herdenking in verband met coronamaatregelen plaatsgevonden in besloten kring. We zijn blij sinds 2022 weer een 'traditionele' herdenking te kunnen organiseren.