Medische experimenten
Evenals in andere Duitse concentratiekampen werden ook in Dachau gevangenen gebruikt voor medische experimenten. In verreweg de meeste gevallen gebeurde dit onvrijwillig.
In Dachau waren medische proefnemingen aan de orde van de dag. Himmler stelde in 1942 een onbeperkt aantal gevangenen voor dit doel beschikbaar aan professor Schilling, een gepensioneerde hoogleraar tropische ziekten, die zich zijn hele leven met malaria had beziggehouden. Ook na zijn emeritaat is hij daarmee doorgegaan
Malaria
Per maand werden in het kamp ongeveer dertig gevangenen met malaria besmet. 0ok Nederlanders waren daarbij betrokken.
In die tijd was kinine, een tropisch product het belangrijkste geneesmiddel. De proeven waren bedoeld om inheemse geneesmiddelen tegen malaria te vinden.
In opdracht van de professor werden ernstig zieke malariapatiënten naar andere afdelingen van het “Revier” (de ziekenafdeling van het kamp) overgebracht. Als zij daar stierven werd op zijn aanwijzing -ook als malaria de doodsoorzaak was- een andere reden van het overlijden opgegeven.
In het Dachauproces in 1945/46 werd professor Schilling ter dood veroordeeld. Gratieverzoeken uit wetenschappelijke kringen konden de knappe onderzoeker niet redden. Het vonnis werd in mei 1946 voltrokken.
Luchtdrukverschillen
In 1942 begon ook een serie proefnemingen door een SS-dokter die werkzaam was bij het onderzoekslaboratorium van de “Luftwaffe”. Zijn naam was Sigmund Rascher.
De eerste drie proeven die hij nam hadden betrekking op problemen die Duitse vliegers ondervonden bij het vliegen op grote hoogte. Om de atmosferische omstandigheden die daar heersen na te bootsen werd een decompressiekamer naar Dachau gebracht. Omstreeks 200 gevangenen, onder wie veel Russen, maakten kennis met dit apparaat.
Van de tweehonderd deelnemers aan dit experiment overleefden zeker tachtig de proeven niet. Zover wij weten waren daar geen Nederlanders bij. Bij de tweede serie van Raschers proefnemingen waren wel twee Nederlanders
Onderkoeling
Deze proeven waren bedoeld om Duitse piloten die in zee waren gevallen langer in leven te houden. Hoewel deze vliegers veelal nog levend uit het water konden worden gehaald stierven verscheidene van hen korte tijd later nog aan de gevolgen van onderkoeling. Ten behoeve van deze proeven werd in een barak een bassin van twee bij drie meter, en anderhalve meter diep, gevuld met ijskoud water.
''Er werd een koperen knop of kogel aan het einde van een lange draad in mijn achterste bevestigd. Het andere einde van de kabel bleek vast te zitten aan een apparaat dat er uitzag als een radio- toestel. Het werd bediend door iemand in het uniform van de “Grüne Polizei”. Deze vermeldde op gezette tijden hoe lang ik in het water had gelegen en wat mijn lichaamstemperatuur was.”
Een van de Nederlandse proefpersonen in Dachau
Verschillende methoden van opwarming zijn beproefd. Een daarvan was het plaatsen van de totaal verkleumde gevangene tussen twee naakte vrouwen -eveneens gevangenen-, maar het meest effectief bleek een warm bad van 38° C te zijn. Bij deze proeven waren bijna 300 gevangenen betrokken waarvan er 80 à 90 het niet hebben overleefd.
Al gauw bleek dat Rascher een pathologische moordenaar was. De proeven die hij leidde eindigden bijna altijd met de dood, ook wanneer het proefkonijn nog goede levenskansen had. Hij is nog geruime tijd doorgegaan met zijn praktijken nadat al lang was vastgesteld dat verdere experimenten zinloos waren. Nadat hem was bevolen er mee te stoppen heeft hij nog getracht allerlei andere proeven met gevangenen te doen, zoals het toebrengen van schotwonden of hen langdurig bloot te stellen aan extreme koude.
Dokter Rascher is tenslotte zelf door de SS gevangen gezet op beschuldiging van wangedrag. Hij werd eerst in het KZ Buchenwald en later in Dachau in de “Zellenbau” (de kampgevangenis) ondergebracht. Eind april 1945 werd hij door een nekschot om het leven gebracht.
Overige proeven
Er zijn in Dachau nog veel meer experimenten met gevangenen uitgevoerd, zoals onder meer:
het drinkbaar maken van zeewater;
het beproeven van homeopathische geneesmiddelen voor tuberculosepatiënten;
het beproeven van genezingsmethoden tegen kunstmatig veroorzaakte flegmonen (open benen).
Over de resultaten is weinig bekend; ook over het aantal deelnemers en slachtoffers zijn de gegevens schaars.
Wel weten wij dat één Nederlander, tezamen met een gevangene van een andere nationaliteit een operatie aan zijn voorhoofd heeft moeten ondergaan. Nooit is bekend geworden wat de bedoeling van deze proef is geweest. Van deze deelnemers, die allen gezond waren toen zij aan deze experimenten werden onderworpen heeft een groot aantal het leven gelaten; veel anderen bleven voor het leven invalide.